Sint-Janskruid draagt de vurige zonnekracht in zich die de ziel verwarmt en het donker verjaagt.
Hij geeft een zonnige, goudgele toets aan je kruidenthee, zowel in kleur als in energie. De thee werkt zacht ontspannend en helpt om innerlijke rust te vinden bij zwaarmoedigheid of onrust.
Al sinds de oudheid wordt Sint-Janskruid gezien als een plant die het licht brengt, vooral rond midzomer wanneer hij bloeit. Dit is enerzijds weer één van de heksenkruiden die je verdacht kon maken maar toch populair was in volksgeloof. Mensen hingen het kruid boven de deuropening om het huis te beschermen tegen duistere krachten.
Maak jij ook een kruidenwis rond deze zonnewende? Ik stop er graag 13 bloemen in omdat ik moeilijk kan kiezen.
Wist je dat dit geliefde kruid vaak verward wordt met het giftige Jacobskruiskruid? Die verwarring is begrijpelijk, maar niet zonder risico.
Waarom de verwarring?
Misschien deels door de alliteratie met 'Ja', de twee mansnamen, Jan en Jacob en allebei eindigend op ‘kruid’? Ook bloeien beide wilde planten rond dezelfde tijd (juni-juli) met heldergele bloemen. Bovendien groeien ze vaak op dezelfde habitats, langs wegranden, op open terreinen en in weilanden.
Maar waar Sint-Janskruid (Hypericum perforatum) een milde antidepressieve werking heeft, is Jacobskruiskruid (Jacobaea vulgaris) zeer giftig voor lever en zenuwen, zelfs in kleine hoeveelheden. Deze is dus absoluut geen ‘Sint’.
Nochtans…
- Jacobskruiskruid heeft lintbloemen in een kransvorm.
- Sint-Janskruid heeft bloempjes met vijf losse kroonblaadjes en duidelijke meeldraden.
- Hou een blaadje tegen het licht: zie je kleine gaatjes (olieklierjes)? Dan heb je Sint-Janskruid te pakken. Wrijf een bloemhoofdje tussen je vingers. Worden je vingers donkerrood? Ook dat is een kenmerk van Sint-Janskruid. Bijna uitgebloeide exemplaren verraden dat aspect met hun oranjebruine verwelkte bloempjes.
Ken het kruid vóór je het plukt. Wees altijd 100% zeker van je determinatie. Verwisseling is niet onschuldig – zeker niet in thee, tinctuur of olie. Weet ook dat wie psychofarmaca inneemt, geen Sint-Janskruid hoort te gebruiken.
Sint-Janskruid als beschermingskruid
Je vindt veel botanische, culturele en medicinale info over deze plant maar ik geef hier nog kort drie stukjes mee die mijn nieuwsgierigheid en fantasie prikkelden bij het lezen en opzoeken in volksculturele bronnen en etnobotanisch onderzoek*.
Midzomerlegenden & elfenverhalen
Sint-Janskruid bloeit rond 24 juni (Sint-Jan), wanneer volgens oude tradities de sluier tussen werelden dun is. In Keltische en Germaanse overlevering werd gezegd dat wie Sint-Janskruid bij zich droeg tijdens midzomernacht, beschermd was tegen boze geesten en de elfen niet met je op de loop konden gaan. Er bestaan verhalen waarin jonge vrouwen het onder hun kussen legden om hun droomlief te ontmoeten net als in sommige sprookjes waarin planten magische helpers zijn.
Volksverhaal: De duivelsverdrijver
In sommige middeleeuwse legenden kreeg Sint-Janskruid de bijnaam "Fuga Daemonum" (Duivelsvlucht). Er bestaat een verhaal over een ridder die geplaagd werd door sombere gedachten en demonen in de nacht. Een wijze vrouw gaf hem Sint-Janskruid om onder zijn kussen te leggen. De demonen verdwenen en zijn dromen werden weer licht. Dit soort verhalen leeft nog in mondelinge tradities.
De kruidenvrouw en het zonnekruid
In streekverhalen uit Oost-Europa komt een oude kruidenvrouw voor die jonge meisjes leert hoe Sint-Janskruid hen kon beschermen tegen liefdesverdriet. Het werd ook gebruikt om betoveringen te verbreken. Zo’n verhaal wordt soms doorgegeven als een soort kruidensprookje, waarin de plant bijna als een wijze bondgenoot optreedt.
Steeds ben ik verwonderd hoeveel perspectieven op wilde planten en bomen bestaan en bijgevolg hoeveel boeken hierover geschreven worden. Telkens gaat een nieuwe deur open en krijgt elk kruid voor mij een extra laag mysterie en magie. Zeker als je op pad gaat om ze het jaar rond te observeren doorheen de cycli van de seizoenen.
*Bronnen
- Witchcraft Medicine (Claudia Müller-Ebeling e.a.)
- The Book of Herbal Wisdom (Matthew Wood)
- Herbal Rituals (Judith Berger)
- A woman's book of herbs (Elisabeth Brooke)